رقابت بانکهای مرکزی با ارزهای دیجیتال در پی کاهش استفاده از پول نقد

با کاهش استفاده از پول نقد و گرایش مردم به استفاده از سیستم های پرداخت آسان و در عین حال ایمن، توجهات به سمت ارزهای رمزنگاری شده با شیب نسبتا تندی معطوف شده است. به موازات آن بسیاری از مفسران به سرعت متوجه تاثیر ظهور CBDC شدند و اعلام کردند که رمز ارزها به سرعت می توانند در سیاست های پولی دنیا تاثیر گذار باشند.
در همین راستا معاون رئیس بانک مرکزی ایتالیا، پیرو سیپولونه، در ارتباط خود با شبکه خبری CNBC، بیان کرد که افزایش تمرکز روی CBDC ناشی از یک حرکت جمعی برای دوری از پول نقد است.
بانک های مرکزی در حال سرعت بخشی به توسعه ارزهای دیجیتال هستند که توجه بسیاری از سرمایه گذاران را به سمت خود جلب کرده اند.
در اوایل سال جاری میلادی، بانک تسویه حساب بین المللی آخرین نظرسنجی خود را منتشر کرد که در آن نشان می دهد که 86 درصد از 65 بانک مرکزی که با آنها گفتگو داشته، اعلام کرده اند که به نوعی کار بر روی ارزهای دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) خود را اعم از تحقیق، اثبات مفهوم یا توسعه آزمایشی کلید زده اند. در این میان تنها 15 درصد از این بانک ها در حال حاضر تحقیقات واقعی را رهبری می کنند.

اما چه عواملی باعث تحریک فعالیت های بانک های مرکزی در زمینه ارزهای دیجیتال شده است؟

همان طور که از گفته های پیرو سیپولونه رئیس بانک ایتالیا بر می آید دوری مردم از استفاده از پول نقد عملکردهای اساسی بانک مرکزی را تضعیف می کند از همین رو از آن به عنوان یک چالش اقتصادی یاد می کنند بنابراین درصدد پر کردن شکاف احتمالی هستند.
وی در بخش دیگری از صحبت های خود افزود: "در محیطی که مشتری و فروشنده کم تر از پول نقد استفاده می کنند نشانه ای از هدایت کل اکوسیستم به سمت دیجیتالی شدن به چشم می خورد و مردم تمایل دارند پول نقد را با چیزی که دارای جنبه دیجیتالی است جایگزین کنند چیزی که از نظر مفهومی تا آنجایی که ممکن است به پول نقد بسیار نزدیک است."
بنوت کوئور(Benoit Coeure)، عضو سابق بانک مرکزی اروپا که هم اکنون ریاست مرکز نوآوری BIS را بر عهده دارد، با تکرار این نظر به شبکه CNBC گفت که ما باید CBDC را به عنوان نوعی اسکناس بانکی در نظر بگیریم و این وسیله ای خواهد بود تا پول ضرب شده توسط بانک های مرکزی به سمت زیر ساخت های مدرن سوق داده شود.
با این حال حرکت بانک های مرکزی به سمت CBDC را نمی توان تنها دلیل کاهش تقاضا برای استفاده از پول نقد عنوان کرد. گرانت ویلسون رئیس بخش آسیا و اقیانوسیه در شرکت استراتژی Exante Data، در یکی از مصاحبه های خبری خود گفت از دلایل عمده دیگری که باعث جلب توجهات به این سمت شد زمانی بود که فیس بوک شروع به مشارکت در یک پروژه ارز دیجیتال پایدار به عنوان Libra(که اکنون به نام Diem  شناخته می شود) کرد که این حرکت فیسبوک را به عنوان یکی از پیامدهای سیستمی بالقوه برای سیستم مالی قلمداد کردند.
وی توضیح داد که آن زمان بانک های مرکزی خود را در معرض یک تهدید اساسی دیدند. حال این سوال پیش می آید که اگر نتوانیم آن را شکست دهیم چه خواهد؟ جواب آن بسیار واضح است به آن می پیوندیم."

تکنولوژی به کار رفته در توسعه بسیاری از ارزهای دیجیتال بانک مرکزی شباهت بسیار زیادی به ارزهای مشابه خصوصی دارد که از امکان پرداخت فوری، تسویه حساب سریع و هزینه معاملات بسیار کم برخوردارند که این ویژگی به ویژه در پرداخت های نزدیک عملکردی بسیار موثر خواهد داشت.
آنها همچنین می توانند وسیله ای برای حصول اطمینان از شمول مالی و بهره برداری از بخش هایی که دارای جمعیت زیاد هستند اما به بانک ها دسترسی ندارند مورد استفاده قرار گیرند. اما برخلاف رمز ارزپایه خصوصی CBDC ها متمرکز هستند و تحت کنترل بانک مرکزی قرار دارند و هر واحد از ارز دیجیتال برابر با ارزش یک واحد پول نقد است.
به گزارش تتر ایران درباره چگونگی صدور CBDC اتفاق نظر وجود نداشته و این موضوع به دو شکل اصلی مورد بررسی قرار می گیرد. یکی به صورت عمده فروشی(یعنی CBDC فقط برای موسسات مالی و برای معماری مالی صادر می شود) و یا به صورت خرده که در دسترس مردم قرار می گیرد.
روش چاپ و توزیع پول نقد در ارزهای دیجیتال در بانک مرکزی از طریق سیستم بانکی تجاری، که یکی از روش های رایج در صدور CBDC از طریق سیستم دوردیفه در نظر گرفته شده است، می باشد که به موجب آن بانک مرکزی توکن صادر می کند و در اختیار بانک های عامل تجاری قرار می دهد و تخصیص هر معامله در یک دفتر دیجیتال که توسط بانک مرکزی نگهداری می شود، ثبت می گردد. اما پول در یک بانک تجاری و در یک کیف پول دیجیتال منحصر به فرد هر کاربر ذخیره می گردد.

در صورتی که کاربران تصمیم بگیرند سپرده های بانکی (که تعهدات بانک تجاری است) را به امنیت نسبی ارز صادر شده از بانک مرکزی بسپارند، یکی از نگرانی ها این است که افزایش CBDC ها می تواند ناخواسته باعث اجرای یک سیستم مشابه با سیستم های بانکی شود.

Cipollone در این باره می گوید یكی از راه های جلوگیری از این اتفاق ایجاد CBDC هایی با سود بیش از حد مجاز است. در تئوری، این بدان معناست که بانکهای مرکزی می توانند نرخ سود منفی را مستقیماً به مصرف کننده منتقل کنند، نه اینکه مجبور شوند از طریق بانکهای تجاری عمل کنند.

به تصور بسیاری از مفسران سرعت ظهور CBDC می تواند بر سیاست های پولی تأثیر بگذارد، اما کوور هشدار می دهد که تاکنون بانک های مرکزی به این موضوع به عنوان بخشی از بحث پرداخت توجه کرده اند.

"بحث استفاده از این قابلیت نیازمند بازه ای زمان بر خواهد بود. ما هنوز با رسیدن به مرحله عملیاتی فاصله داریم و فعلا در مراحل اولیه نیازهای فنی، انعطاف پذیری هستیم تا بتوانیم عملیاتی شویم. "

چین پیشرفته ترین کشور در توسعه CBDC است، زیرا در سال 2020 نوعی یوان الکترونیکی را آزمایش کرده است و همچنین اقدام به توسعه اولین کیف پول سخت افزاری یوان دیجیتال چین کرده است. با این وجود انگیزه ها ممکن است متفاوت باشد.

ویلسون اظهار داشت که "یوان الکترونیک هنوز با بانک های تجاری ادغام خواهد شد اما این یک چالش مستقیم برای فناوری هایی مانند WeChat Pay و Alipay  خواهد بود که در تلاشند تا در نهایت جابجا شوند." همچنین بایستی بعد ژئوپلیتیکی آنها نیز در نظر گرفته شود.

وی گفت: "شاید این روشی باشد كه مردم به یوان به عنوان روشی نوین بنگرند و اینگونه به هژمونی دلار پایان دهند."

کوئر گفت که هماهنگی بین بانک های مرکزی ضروری است. CBDC یک پروژه ملی با ابعادی قانونی است و در نهایت یک تصمیم ملی خواهد بود. اما ما یک سیستم پولی بین المللی داریم و نمی خواهیم CBDC از طریق نرخ ارز آزاد یا جریان سرمایه مانع تنظیم سیستم شود. وی گفت صندوق بین المللی پول و BIS روی آن کار می کنند.