برنامه های غیر متمرکز یا DApp چیست؟

با پیدایش عرصه ارز دیجیتال نه تنها انقلابی عظیم در صنعت تکنولوژی ایجاد شد، بلکه پروژه های خارق العاده دیگری نیز ساخته شدند که به توسعه هر چه بیشتر فناوری کمک می کنند. یکی از محبوب ترین این پروژه ها برنامه های غیر متمرکز یا (DApp)، محسوب می شوند که مسیر دنیای کریپتو را هموار و پیشرفته تر از قبل کردند. در واقع می توان گفت ساخت برنامه های غیر متمرکز، یک دستاورد از فناوری بلاک چین است. زیرا این نوع برنامه ها بر روی بلاک چین ساخته می شوند. دراین مقاله از تتر ایران می خواهیم شما را با مفهوم DApp و کاربرد های برنامه غیر متمرکز آشنا کنیم.

برنامه های غیر متمرکز چیست؟ 

برنامه غیر متمرکز یا (DApp)، به برنامه های دیجیتالی گفته می شود که بر روی یک شبکه همتا به همتا و یا فناوری بلاک چین ساخته شده و به اجرا در می آیند. کلمه اختصاری DApp، از عبارت (Decentralized applications) می آید که به معنای برنامه یا اپلیکیشن های غیر متمرکز است. این نوع برنامه ها یک تفاوت بزرگ و عمده با سایر اپلیکیشن های معمولی دارند که باعث شده در عرصه کریپتوکارنسی غوغا به پا کنند. برنامه های غیر متمرکز همانطور که از نام آن ها پیداست کاملا به صورت غیر متمرکز فعالیت می کنند و توسط هیچ دولت، ارگان یا نهادی کنترل نمی شوند. ممکن است با این توضیحات، خاطره بیت کوین در ذهن شما یادآوری شود. دقیقا همینطور است، ایده ساخت برنامه های غیر متمرکز تقریبا از بیت کوین الهام گرفته شده است. اما اجرایی شدن این ایده به دلیل وجود فناوری بلاک چین است. این فناوری به حوزه های مختلف این امکان را می دهد تا هر چیزی را به صورت غیر متمرکز در بیاورند.
برای توضیح ساده برنامه های غیر متمرکز تصور کنید برای استفاده از هر برنامه ای، به صورت مستقیم با آن در ارتباط بوده و نیاز به واسطه نداشته باشید. برای مثال بدون پرداخت هزینه به واسط های اپلیکیشن خودرویی، ماشین دریافت کنید. به این نوع از اپلیکیشن ها که واسطه ها را حذف کرده و به کربران اجازه می دهند بدون نیاز به مدیریت یک ارگان خاص، از خدمات دلخواه خود استفاده کنند برنامه های DApp گفته می شود. 

کاربرد برنامه های غیر متمرکز

بدیهی است که در وهله اول کاربرد اصلی این نوع برنامه ها، غیر متمرکز بودن آن ها است. برای مثال یک برنامه وب متمرکز مانند توییتر را در نظر بگیرید. این برنامه بر روی یک سیستم رایانه ای اجرا می شود که متعلق به یک سازمان خاص می باشد. در صورتی که DApp ها بر روی یک شبکه همتا به همتا اجرا می شوند و توسط هیچ سازمانی کنترل نمی شوند. در نتیجه اگر برنامه توییتر به صورت غیر متمرکز فعالیت می کرد، به این شکل بود که کاربران می توانستند به تولید محتوا بپردازند اما پس از ارائه آن در اپلیکیشن غیر متمرکز، هیچ سازمانی نمی توانست محتوای مورد نظر را حذف کند و یا تغییر دهد. 
این امر باعث می شود حریم خصوصی کاربران به صورت کامل حفظ شود و هیچ سانسور یا حذفی در برنامه ها وجود نداشته باشد. عمده افراد همچین تکنولوژی را بسیار جذاب می دانند. از سوی دیگر خطر هک در برنامه های غیر متمرکز بسیار پایین بوده و تقریبا می توان گفت غیر ممکن است. این امر به دلیل وجود بلاک چین است. زیرا در بلاک چین داده های یک اپلیکیشن در نود های مختلف بلاک چین پخش می شوند و جمع آوری مجدد آن ها توسط هکرها کاری بسیار دشوار می شود. در نتیجه می توان گفت امنیت در برنامه های غیر متمرکز بالا است. 

ویژگی های برنامه های غیر متمرکز

برنامه های غیر متمرکز را می توان در زمینه های مختلف به کار گرفت. در واقع هر برنامه ای را که بتوان بر روی بلاک چین ساخت و در شبکه های همتا به همتا به اجرا در آورد را یک برنامه غیر متمرکز می گویند. اما اصلی ترین ویژگی های DApp به شرح زیر عنوان می شود:
منبع باز بودن: اپلیکیشن های غیر متمرکز از ساختار متن باز استفاده می کنند. بدان معنی که کد های برنامه در دسترس عموم قرار دارد و برنامه کاملا واضح و شفاف اجرا می شود. در نتیجه هیچ کسی نمی تواند ادعای مالکیت کل برنامه را کند و هیچ دخالتی در نحوه روند برنامه داشته باشد. از همین روی وظیفه تصمیم گیری در مورد روند برنامه و نظارت بر آن، از طریق توسعه دهندگان و اجماع انجام می شود.
فعالیت غیر متمرکز: همانطور که تا این لحظه از مقاله گفته شد، خصوصیت اصلی DApp اجرا شدن غیر متمرکز آن است. این امر باعث می شود حریم خصوصی کاربران افزایش یافته و واسطه ها حذف شوند. زمانی که واسطه ها حذف شوند، هزینه ها کم تر شده و کنترل برنامه به دست کاربران می افتد.
ایجاد انگیزه در کاربران: برنامه های غیر متمرکز امکان پاداش دهی با ارز دیجیتال را فراهم می کنند. برای مثال افرادی که در راستای افزایش امنیت DApp ها می کوشند، ارز دیجیتال پاداش می گیرند. این امر می تواند انگیزه ای در افراد ایجاد کند تا در فعالیت های بلاک چینی شرکت کرده و آن را توسعه دهند.
یکپارچگی اینترنت: بلاک چین ها به واسطه کاربرد های خاصی که دارند، می توانند در به واقعیت رساندن اینترنت اشیا (IOT)، بسیار موثر واقع شوند. زیرا از سرعت و امنیت بالایی برخوردار هستند و از همین طریق یکپارچگی در اینترنت را بوجود می آورند.

برنامه های غیر متمرکز و ارزهای دیجیتال

وقتی صحبت از برنامه های غیر متمرکز در زمینه ارز های دیجیتال می شود، DAppها در یک محیط عمومی، امن، منبع باز و غیر متمرکز اجرا می شوند. در پی همین قضیه، اطلاعات یک اپلیکیشن غیر متمرکز در میان اعضای بلاک چین به اشتراک گذاشته می شود. این امر باعث می شود برنامه های غیر متمرکز نسبت به برنامه های معمولی پیشرفته تر شده و با هوشمندی زیادی عمل کنند. لازم به ذکر است اکثر برنامه های غیر متمرکز در بلاک چین اتریوم به اجرا در می آیند. زیرا به نظر می رسد اتریوم با قابلیت هایی که دارد، بستر مناسب تری برای ساخت DApp ها است. این بلاک چین از پروتکل اختصاصی برخوردار است که برای ساخت و توسعه برنامه های غیر متمرکز مورد استفاده قرار می گیرد. اما پلتفرم های دیگری از قبیل نئو(Neo)، QTUM، Lisk و کاردانو(Cardano) نیز برای ساخت برنامه های غیر متمرکز گوناگون مناسب هستند.

ساختار برنامه های غیر متمرکز 

ساختار برنامه های غیر متمرکز تا حدودی شبیه به برنامه های استاندارد معمولی و متمرکز است. تنها تفاوت عمده اپلیکیشن غیر متمرکز این است که از قابلیت قرارداد هوشمند استفاده می کند. برنامه های غیر متمرکز را نسبت به نوع بلاک چین های آن ها، می توان به سه دسته زیر طبقه بندی کرد:
1. برنامه های غیر متمرکز که بلاک چین اختصاصی دارند مانند بیت کوین، اتریوم و ...
2. برنامه های غیر متمرکز که بلاک چین اختصاصی نداشته و از بلاک چین دسته اول یعنی بیت کوین و اتریوم استفاده می کنند. پلتفرم Omni مثالی است که از بلاک چین بیت کوین برای ساخت برنامه های غیر متمرکز استفاده می کند.
3. برنامه های غیر متمرکزی که از DApp های با بلاک چین اختصای استفاده می کنند و از طریق آن ها وب سایت ها و نرم افزار های غیر متمرکز ایجاد می شود.
البته اگر بخواهیم نگاه کلی به ساختار برنامه های غیر متمرکز داشته باشیم، مانند برنامه های معمولی از فرانت‌ اند و بک ‌اند تشکیل شده اند. فرانت اند در برنامه های غیر متمرکز به قسمتی گفته می شود که برنامه با کاربران در ارتباط است. بک اند نیز به قسمتی گفته می شود که کد ها در قرارداد های هوشمند نوشته شده و بر روی بلاک چین قرار می گیرند.

مزایا و معایب DApp

مانند هر پروژه دیگری، برنامه های غیر متمرکز نیز از مزایا و معایب مختلفی برخوردار می باشند که بررسی آن ها در تحلیل آینده آن بسیار موثر است. ساخت برنامه های غیر متمرکز و استفاده از آن ها، در سال 2020 به اوج خود رسید. تحلیل گران بسیاری بر این باور هستند که این نوع برنامه ها می توانند آینده خوبی داشته و تکمیل کننده حوزه کریپتو باشند، اما با این حال DApps پروژه ای به نسبت جدید است و بسیاری عقیده دارند که می تواند رو به بهبود برود. در ادامه برخی از مزایا و معایب اصلی برنامه های غیر متمرکز را شرح داده ایم که از مهم ترین آن ها هستند:
 مزایا: بیشتر مزایای برنامه غیر متمرکز، به خصوصی سازی حریم کاربران بر می گردد. در برنامه های غیر متمرکز، کاربران نیازی به ارسال اطلاعات شخصی خود ندارند. از سوی دیگر DAppها از قرارداد های هوشمند استفاده می کنند. به همین دلیل تکمیل تراکنش ها توسط قرارداد های هوشمند انجام می شود و برای تکمیل آن ها نیاز به یک مرجع نظارتی نیست. 
همچنین برنامه های غیر متمرکز از سرعت بالایی بهره مند هستند، امنیت زیادی را ارائه می دهند و بسیار انعطاف پذیر هستند. از همین روی بسیاری از افراد بر این باورند می توان آن را جایگزین رسانه های اجتماعی نیز کرد.
معایب: پروژه برنامه غیر متمرکز هنوز در مراحل اولیه و آزمایشی قرار دارد. به همین دلیل همچنان عیب های زیادی در این پلتفرم ها وجود دارد که نیاز به بهبود دارند. یکی از این عیوب، مسئله مقیاس پذیری است. برخی از این برنامه ها محاسباتی هستند و نیاز به پردازش بالایی دارند. در نتیجه این سوال پیش می آید که آیا این اپلیکیشن ها می توانند مقیاس پذیری لازمه را ارائه دهند؟ از سوی دیگر، به نظر می رسد اصلاح باگ ‌ها یا خطرات امنیتی در DAppها برای توسعه دهندگان کمی چالش بر انگیز است، به این دلیل است که ایجاد هر تغییر یا اصلاحی در بلاک چین بسیار دشوار است. از همین روی تغییرات مداوم و آپدیت ها، می تواند امری دشوار باشد.

نتیجه گیری
برنامه غیر متمرکز (DApp)، به نرم افزار های منبع بازی گفته می شود که بر روی بلاک چین ساخته می شوند. این نوع برنامه ها از ساختاری مشابه همانند برنامه های متمرکز برخوردار هستند، با این تفاوت که در شبکه های همتا به همتا (P2P)، به اجرا در می آیند و به صورت غیر متمرکز فعالیت می کنند. این بدان معناست که اپلیکیشن های غیر متمرکز تحت کنترل هیچ فرد یا سازمانی نیستند و از طریق قرارداد های هوشمند تراکنش ها را تکمیل کرده و یا سایر خدمات را ارائه می دهند. عمده این نوع برنامه ها در بلاک چین اتریوم ایجاد می شوند، اما بستر های گوناگونی در بازار کریپتو برای ساخت برنامه های غیر متمرکز وجود دارد. در این مقاله سعی کردیم به سوال DApp چیست پاسخ داده و مزایای آن را توضیح دهیم. امیدواریم از این مقاله لذت برده باشید.